Kerk Oosterlan

Het versterken van de honderden kleine dorpskerken in Nederland, dat is het doel van de dorpskerkenbeweging. “Dorpskerken lijken wel eens te vergeten hoe relevant ze zijn.” Een tweegesprek met projectleider Nadine van Hierden en promovenda Jacobine Gelderloos.

Een dorpskerkenbeweging… Hoe is dat idee ontstaan?
Nadine: “We merken dat veel kleine gemeenten worstelen met organisatievragen. Hoe vinden we voldoende ambtsdragers? Hoe kunnen we samenwerken met andere gemeenten in de buurt? We willen graag een platform bieden waar deze kerken ervaringen met elkaar kunnen delen en elkaar kunnen helpen en inspireren. Want juist die honderden dorpskerken zijn ontzettend relevant voor hun omgeving. Dat laat het onderzoek van Jacobine goed zien.”
Jacobine: “De meeste kerken vervullen meer maatschappelijke functies dan ze denken: door hun diaconale projecten en activiteiten, maar ook alleen al door de zichtbare aanwezigheid van hun kerkgebouw. Kerken mogen er trots op zijn dat zij er zijn, terwijl veel voorzieningen in de omgeving verdwijnen.”

Jacobine, je boek heeft als ondertitel ‘Nieuwe perspectieven voor kerken op het platteland’. Wat zijn die nieuwe perspectieven?

Gereformeerde kerk Arnemuiden

Jacobine: “Dorpskerken kunnen hun maatschappelijke betekenis nog verder versterken, door oog te hebben voor de vragen die spelen in hun eigen context, bijvoorbeeld rondom vergrijzing of industrialisering. En door vervolgens de vraag te stellen: hoe raakt ons dat? Zo hebben de kerken in Groningen het ‘Platform Kerk en Aardbeving’ opgericht en zijn ze betrokken bij het Groninger Gasberaad. Zij vragen aandacht voor de mensen die door de gaswinning en de aardbevingen getroffen zijn, en willen hen waar dat kan een luisterend oor of praktische hulp bieden.”
Nadine: “Juist die lokale geworteldheid van dorpskerken is een kracht. In het verleden werd vaak tegen kleine gemeenten gezegd: ga fuseren of zoek een vorm van samenwerking met andere gemeenten. Nu zeggen we: samenwerken is heel belangrijk, maar tegelijkertijd is het óók belangrijk om lokaal geworteld te blijven. Heel praktisch: als je elk jaar een dienst in streektaal houdt met de muziekvereniging, of elk jaar met Hemelvaart gaat dauwtrappen, blijf dat vooral doen.”
Jacobine: “Maar zet het ook eens in de lokale krant! Dan kunnen andere dorpsbewoners ook aansluiten.”*

Wat gaat dit initiatief praktisch voor dorpskerken betekenen?
Nadine: “De dorpskerkenbeweging is een beweging van, voor en door dorpskerken. Dat betekent dat veel mogelijk is. Het wordt geen project dat we landelijk gaan ‘uitrollen’. Wel komen er drie dorpskerkambassadeurs, die mee kunnen denken en goede verhalen en voorbeelden bij kerken gaan ophalen. Dat gaat om heel praktische dingen: denk aan een draaiboek voor een debatavond, een brief om contact te leggen met de school… De dorpskerkambassadeurs worden geen nieuwe gemeenteadviseurs, daar hebben ze de capaciteit niet voor. Maar je kunt straks als dorpsgemeente wel een beroep doen op iemand die jouw dorpscontext snapt, en die van buiten met je mee kan kijken.
Daarnaast organiseren we op 24 september een eerste dorpskerkendag. En ook online komt er een platform: een website om ervaringen te delen, waarop je verhalen van de dorpskerkambassadeurs kunt lezen, en waar specifieke handvatten en werkvormen beschikbaar zijn.”
Jacobine: “Dan gaat het bijvoorbeeld om het zoeken van raakvlakken in het dorp: kun je aansluiting zoeken bij de dorpsvereniging, bij de fanfare, bij de bibliotheek? Of kun je mensen betrekken bij een feest als Kerst of bij een herdenking met Allerheiligen?”

Over hoeveel kerken hebben we het eigenlijk?

Kerk Schoondijke

Nadine: “Er zijn ruim vijfhonderd protestantse dorpskerken in Nederland. Als veel kerken aanhaken bij de dorpskerkenbeweging, kan die helpen om nieuwe energie aan te boren. Om de vragen te stellen: ‘Waarom doen we eigenlijk wat we doen? Waar dromen we van?’ Maar tegelijkertijd ook heel praktisch: ‘Wat kunnen we van elkaar leren? Welke nieuwe ideeën kunnen we opdoen?’ Daarnaast is het bij veel dorpskerken niet bekend dat ze aanspraak kunnen maken op geld uit de Solidariteitskas, voor toekomstgerichte projecten. Dat willen we heel graag onder de aandacht brengen. De dorpskerkenbeweging wil dorpskerken helpen te floreren in de omgeving waar zij kerk zijn.”

Dit artikel komt uit het juli-/augustusnummer van woord&weg. Een gratis proefnummer aanvragen? Mail dan naar wew@protestantsekerk.nl.