door Margreeth Ernens

BURGH-HAAMSTEDE  – ,,Soms vergeten we het geloof wel eens in alle drukte, maar dan is er altijd de wetenschap dat Hij je vasthoudt, want als je gedoopt bent, maak je deel uit van Zijn genade. Genade is het belangrijkst voor Luther, en zo ook binnen de kerk. Daar komt de vreugde uit voort, vrijheid, blijheid.’’ Simon van der Haagen (79) uit Burgh-Haamstede nam onlangs met enige pijn in zijn hart afscheid van de Classicale Vergadering van de classis Delta. Hij was de enige vertegenwoordiger van de Evangelisch- Lutherse Gemeente in Zeeland, die is gevestigd in Zierikzee.

Simon van der Haagen.

Domineeszoon Simon werd geboren in Winschoten en groeide onder andere op in Leeuwarden, waar zijn vader predikant was in de Evangelisch-Lutherse gemeente aldaar. Zelf koos hij voor een loopbaan in het onderwijs en gaf met hart en ziel 40 jaar les aan kinderen, eerst in Schiedam en later in Zierikzee. ,,Het was een geweldige tijd, ik heb me geen dag verveeld. Het is prachtig om met ‘levend materiaal’ te mogen werken.’’ Zeker omdat hij zelf geen kinderen heeft, ervoer hij zijn werk als een zegen.

Dat zijn leven gezegend is, straalt Simon ook uit (,,dat heb ik van mijn vader’’). Sinds hij in Zierikzee werkte, maakt hij deel uit van de Evangelisch-Lutherse Gemeente in die plaats. Ook daar slaat thans de vergrijzing onverbiddelijk toe. ,,Na de opheffing van de Lutherse gemeente Middelburg, zochten veel leden hun heil bij andere denominaties. Begrijpelijk, want de afstand naar Zierikzee is nogal wat. We hebben 156 leden op papier, en de gemiddelde leeftijd ligt hoog. Om de 14 dagen hebben we een eredienst. Die wordt bezocht door 25 hele trouwe en fantastische mensen.’’

Hoe nu verder?

Vanwege het magere aanbod aan menskracht kreeg de gemeente ooit dispensatie voor een kerkenraad van drie leden. Daarvan zijn er onlangs twee afgetreden in verband met hun leeftijd. Bovendien hadden zij meer dan 12 jaar het ambt vervuld, dus ruim boven de normale termijn van ouderlingschap. Simon bleef als enig kerkenraadslid over, maar had ook al reeds lang te voren aangegeven per 1 oktober 2022 te willen stoppen en niet voor nog een nieuwe termijn deel uit te willen maken van de kerkenraad. Na twee intensieve vergaderingen over de vraag ‘hoe nu verder’ werden uiteindelijk drie nieuwe mensen bereid gevonden de kar te trekken.

,,De dispensatie geldt gelukkig nog. Het was zonder die drie nieuwe mensen óf sluiten óf elders aansluiten. Maar dat aansluiten bij een andere gemeente is voor de Lutherse gemeente in Zierikzee heel moeilijk. Het zou betekenen dat we bij Luthers Zuid-Nederland of Luthers Rotterdam zouden horen. Dat is voor ons ook geen directe oplossing. Daar is men toen wel van geschrokken.’’

Eenzame pijlers

De gemeente in Zierikzee heeft geen vaste voorganger, maar heeft in emeritus predikant ds. Van den Berg uit Delft al weer een aantal jaren een goede consulent gevonden. ,,We zijn een hechte gemeenschap en kunnen dankbaar zijn. Ons kostersechtpaar Van der Bijl doet al 50 jaar dienst. Ondanks dat één van beide al 80plus is, zijn zij de grote motor. Dat is eigenlijk griezelig. Onze kerkrentmeester drs. Hans-Bas Val uit Woudrichem is ook van groot belang, gepokt en gemazeld als hij is in de Lutherse kerk in Nederland. Die mensen zijn een enorme steun, maar het zijn wel eenzame pijlers. We missen aanwas van jongeren.’’

Simon weet niet of er een opvolger voor hem komt in de Classicale Vergadering. ,,Het lastige is dat je geacht bent je aan alle regels te houden. Je moet als lid van de CV dus kerkenraadslid zijn en dat ben ik niet meer per 1 oktober. Maar eigenlijk is dit in tegenspraak met wat Luther voorstond, want die schreef Vrijheid met een hoofdletter. Je moet vrij zijn om dingen te kunnen doen.’’

Vrijheid

Die vrijheid zoals door Luther wordt bedoeld, komt duidelijk naar voren in de Lutherse erediensten. ,,Bij ons is een Lutheraan ook priester. In totale zin, naar elkaar, naar de leefgemeenschap. Priesters kunnen preken, en als de predikant uitvalt, kan iemand uit de gemeente preken. Hij staat vóór de altaartafel, zodat er verbinding is met de gemeenschap. En dan is God aanwezig, symbolisch en letterlijk. De voorganger staat dus niet boven de gemeente, er is geen hiërarchie, we zijn er allemaal gelijke onderdelen van. Heel belangrijk is de wisselwerking tussen de voorganger en de gemeente. We doen de dienst samen, en de liturgie is daarbij belangrijk, evenals het muzikale onderdeel. Luther zei al dat zingen dubbel bidden is. Ook kan volgens hem zonder organist de eredienst eigenlijk niet doorgaan… Alle Lutherse erediensten stralen vreugde uit. Het geeft ruimte en diepte, want het gaat niet alleen om de preek. Een Lutheraan gaat naar de kerk om God te ontmoeten, daar word je blij van.’’

De Lutherse kerk heeft ruim 10.000 leden in Nederland. Er zijn echter maar hooguit 25 kerken met een vaste predikant, waaronder een aantal Lutherse gemeenten, die al zijn samengegaan. De Lutherse synode is heel bindend, vertelt Simon.

,,Toen we onder de paraplu van de Protestantse Kerk in Nederland kwamen, bleef een aantal Lutherse gemeenten in Nederland zelfstandig, deze zijn niet meegegaan. Voor ons betekent de aansluiting bij de PKN dat er veel dubbel moet worden gedaan. Je moet rekening houden met de PKN, de Lutherse synode én de eigen gemeente. Omdat wij wel deel uit maken van de PKN, vond ik dat wij vertegenwoordigd moesten zijn in de Classicale Vergadering. En daarvoor moest ik dan weer kerkenraadslid (ouderling) worden. Ik was aanvankelijk notulist bij de kerkenraadsvergadering. Naderhand werd ik ook scriba. Die Classicale Vergadering vond ik overigens erg interessant. Zoveel verschillen en toch samen naar één doel streven.‘’

Toekomst

Simon ziet de toekomst van zijn gemeente enigszins somber in. ,,Het belangrijkste is dat we de erediensten iedere 14 dagen kunnen blijven houden. En zeker zeer regelmatig samen het Heilig Avondmaal kunnen vieren. Eens zullen we met een andere Lutherse gemeente moeten samengaan. Dat zal moeilijk gaan met een andere PKN-gemeente. Maar misschien worden we ooit één grote christengemeenschap. Waarom al die denominaties? Allemaal opheffen is een utopie, maar ik blijf het positief zien.’’