door Margreeth Ernens

Ds Arie Spaans.

KORTGENE – Het mooiste aan zijn werk als predikant vindt ds Arie Spaans uit Colijnsplaat dat het hem bij de les heeft gehouden van Bijbel, kerk en geloof en het de mogelijkheid gaf ook anderen bij die les te houden. ,,Het geeft herkenning bij medegelovigen en daarnaast ook veel inspiratie, variatie, afwisseling.’’ De ‘bisschop van Noord-Beveland’ kijkt met dankbaarheid terug op bijna 19 jaar predikantschap in Colijnsplaat. Hij neemt zondag 29 september in de Dorpskerk van Colijnsplaat afscheid van zijn protestantse gemeente omdat hij met emeritaat gaat. Hoewel, afscheid is in dit verband een groot woord, want hij zal voorlopig eens per maand blijven voorgaan in Colijnsplaat en hij blijft in Wilhelminadorp een dag in de week structurele hulpdiensten verlenen.

De bijnaam ‘bisschop van Noord-Beveland’ kreeg ds Spaans in de wandelgangen vanwege zijn achternaam én omdat hij nog de enige predikant was op het eiland, de andere twee plaatsen waren al vacant. Er zijn in de loop der tijd wel hulpkrachten geweest, maar nu is de beroepingscommissie voor het hele eiland (Kamperland, De Ontmoeting te Noord-Beveland en Colijnsplaat) naarstig op zoek naar twee predikanten en één kerkelijk werker voor de drie gemeenten samen. Zij zullen in een team gaan werken, eventueel nog aangevuld met een diaconaal werker. ,,We verwachten dat het met deze constructie makkelijker is om mensen te vinden. Misschien dat oudere predikanten, van wie de kinderen inmiddels het huis uit zijn, wel naar het rustige Zeeland willen komen. Hier is alles lekker overzichtelijk, er is minder problematiek dan in de Randstad’’, zegt ds Spaans hoopvol.

Gouden plek

Ds Arie Spaans ging onlangs voor in een dienst in Nieuw- en Sint Joosland.

Arie Spaans werd op 23 september 1957 geboren in Scheveningen als jongste van vijf kinderen. Het ‘nakomertje’ wist al vroeg dat hij dominee wilde worden en deed na zijn studie theologie in Leiden de predikantsopleiding. Daarna werkte hij een paar jaar in de Hervormde Gemeenten in Katwijk en trouwde hij. In 1986 werd Westkapelle zijn eerste gemeente, waar hij ruim 19 jaar werkte. ,,Westkapelle is een gouden plek voor opgroeiende kinderen, er is van alles te doen en het strand en bos zijn vlakbij.’’ Zijn huwelijk strandde en zijn ex-vrouw verhuisde met de kinderen naar Middelburg. Ds Spaans wilde in de buurt van zijn kinderen blijven en was dan ook heel blij dat hij in 2006 in Colijnsplaat aan de slag kon. ,,Ik paste heel goed bij de gemeente in Colijnsplaat én het was lekker dichtbij Middelburg. Mijn kinderen konden ieder weekend komen, ik kon betrokken zijn bij hun school. Als predikant hoefde ik me daar niet  in bochten te wringen. Anders hou je dat niet vol, denk ik.’’ In 2020 hertrouwde hij met Janke, hoewel de kerkelijke huwelijksbevestiging door alle coronamaatregelen pas twee jaar later was.

Door de jaren heen was ds Spaans als consulent verbonden aan Zoutelande (1988-1989), Domburg (2005), Wolphaartsdijk (2006-2007) en Kruiningen (2010-2011) en hij verrichtte hulpdiensten op Noord-Beveland. Sinds september 2019 was ds Spaans voor 20% gedetacheerd in Wilhelminadorp, werk dat hij nu contractueel een dag in de week gaat doen.

Voor de classis Delta is hij momenteel interim voorzitter van de classicale ZWO-commissie (Zending-Werelddiaconaat-Ontwikkelingshulp). Ds Flip Beukenhorst, die een half jaar geleden met emeritaat ging, beraadt zich nog of hij als voorzitter wil aanblijven. ,,Ik wil wel in die commissie blijven, maar heb liever dat collega Beukenhorst voorzitter blijft. De bestuurlijke kant ligt me niet zo, ik doe het alleen als het per se moet’’, aldus ds Spaans.

Vergrijzing en krimp

De toekomst van de protestantse gemeente in Colijnsplaat ziet er niet heel rooskleurig uit. ,,Op Kamperland valt het mee, daar is nog jeugd. Colijnsplaat heeft jarenlang ook geen kindernevendienst gehad. In 2006 waren er nog een stuk of zeven kinderen, maar zodra die naar de middelbare school gingen, namen ze afscheid. Sinds 2013 was er dus alleen incidenteel kindernevendienst, maar de laatste jaren gelukkig weer met een zekere regelmaat.’’ In Westkapelle had ds Spaans nog vier catechisatiegroepen (‘dat was heel pittig’) en een belijdenisgroep, maar in Colijnsplaat niet. ,,In Colijnsplaat heb ik in al die jaren drie volwassenen en vijf kinderen gedoopt en twee trouwdiensten geleid. Dat is heel erg weinig, dat tekent de vergrijzing.’’

Door die vergrijzing en krimp zal het noodzakelijk worden dat de gemeenten op Noord-Beveland in de toekomst samengaan. ,,Dat beseft iedereen, het gezamenlijke beroepingswerk is dan ook een soort voorzet. Sommigen zijn erg gehecht aan zelfstandigheid, anderen zeggen: voeg nu maar samen.’’ De inzet van mensen voor hun kerk vindt ds Spaans soms heel verrassend. ,,En er is veelkleurigheid. Zo ervaar je dat de Geest er is en werkt. Dat is een stimulans om ermee door te gaan.’’

Echt ‘kerk op het dorp’

De predikant vindt het erg positief dat zijn gemeente open en missionair is ingesteld. ,,We zijn echt ‘kerk op het dorp’, dat zie je aan alle activiteiten. Zo stellen we de ruimte bij de Dorpskerk open tijdens de Colijnsplaatse Dag in augustus, met koffie en pannenkoeken en kraampjes. Verder is de kerk elke maand ’s avonds open voor een half uurtje stiltemeditatie, daar komen ook niet-gemeenteleden op af. Het is dan ook nadrukkelijk bedoeld voor het hele dorp. We hebben twee gespreksgroepen, waarbij ook niet-gemeenteleden betrokken zijn. Het is een kwestie van sfeer, mensen zijn welkom in de dorpskerk. De kerk wordt natuurlijk ook af en toe gebruikt voor muzikale activiteiten en exposities. En op 4 mei is er de officiële herdenking door de burgerlijke gemeente Noord-Beveland, waaraan ook de school meewerkt.’’

Vanwege het naderend emeritaat moest het echtpaar Spaans de pastorie verlaten, die overigens inmiddels verkocht is. Ze zijn onlangs naar Kortgene verhuisd, want zij wilden graag op Noord-Beveland blijven wonen. Met een zee van tijd in het vooruitzicht als emeritus beraadt ds Spaans zich op de komende tijd. Naast hier en daar preken wil hij meer tijd gaan doorbrengen met zijn vrouw. ,,We willen vaker met de e-bike op pad. Ook schaak ik graag, misschien ga ik dat wel bij de schaakclub van Kortgene doen. En verder wil ik (theologische) boeken lezen.’’ Spelen met taal is ook een hobby van hem en dus begint hij elke dag met het oplossen van het cryptogram in de krant. ,,Dat helpt je brein op gang. Taal is je gereedschapskist met woorden en woordspelingen. Dat komt goed van pas als je predikant bent.’’

De afscheidsdienst van ds Arie Spaans in de Dorpskerk van Colijnsplaat is op zondag 29 september, aanvang 14.30 uur. KLIK HIER om de dienst live te volgen.