door Margreeth Ernens

GOES – Zijn periode in Goes was veelbewogen, niet alleen in zijn kerkelijke gemeente, maar ook persoonlijk. Toch neemt ds Janos Schellevis met een goed gevoel na vijf jaar afscheid van de Protestantse gemeente Goes, ,,al is het wel even slikken, want mijn werk was mijn hobby.’’ De predikant ging vorige maand met emeritaat en zijn afscheidsdienst is op 15 september (10.00 uur) in de Grote of Maria Magdalenakerk in Goes. ,,Het is jammer dat ik – door uitval – op het eind amper tijd meer had om iets te doen. Het leukst in Goes vond ik het contact met de jeugd en de jonge ouders en dat ik mijn creativiteit kwijt kon in de rode loperdiensten.’’

Ds Schellevis werd op 21 juli 1957 geboren en naar zijn opa Adrianus vernoemd. ,,Die had als roepnaam Janus, maar dat vonden mijn ouders niet leuk. Het was vlak na de Hongaarse Opstand, dus werd het Janos omdat die Hongaarse naam via vluchtelingen bekend werd.’’ Hij studeerde in Utrecht en Leiden, Polen en Amerika. In dat laatste land deed hij de studie Klinisch Pastorale Vorming, een opleiding tot ziekenhuispredikant. ,,Dát wilde ik graag doen, maar ik kreeg in de VS het advies om eerst als predikant te beginnen in een gemeente. Dat werd in 2005 Noordeloos.’’ Het predikantschap van een gemeente beviel goed en na Noordeloos volgden Ameland (2009), Appelscha (2015) en Goes (2019).

Zaamslag

Janos Schellevis heeft oude banden met Zeeland, een van de redenen waarom hij naar Goes kwam. ,,Mijn vader Arie was van 1977 tot 1983 predikant in Zaamslag en ik heb een paar jaar op het Zeldenrustcollege in Terneuzen gezeten. De vader van Hugo de Jonge werd mijn vaders opvolger in Zaamslag (1985 tot 1993) en hij woonde dus in dezelfde pastorie als wij. Ik ben stiekem wel benieuwd welke slaapkamer Hugo in de pastorie heeft gehad.’’

Zijn ambtstermijn in Goes begon met een burn-out, waardoor hij een tijd was uitgeschakeld. ,,En daarna kwam corona, dus dat was opnieuw ‘feest’. Je mocht niet bij de coronapatiënten op bezoek, het kwam meer neer op het begeleiden van de familie.’’ Na de coronatijd moest ds Schellevis zijn weg weer zien te vinden. ,,Bijna twee jaar ging dat goed, maar eind 2023 kreeg ik een hartinfarct en moest ik worden geopereerd. Toen lag ik er weer uit voor een flinke poos.’’

Ondanks al die persoonlijke tegenslagen heeft ds Schellevis zijn sporen achtergelaten in Goes. ,,Goes bleek nogal te hangen aan een klassieke benadering en liturgische vorm. Er was weinig ruimte voor een wat lichtere vorm van de hoofddiensten. De Grote Kerk heeft een bijzonder orgel en scholing en muziek zijn daarop gebaseerd. Ik heb laten zien dat een lichtere vorm toch ook prima gaat.’’

Rode loperdiensten

Dat kwam tot uiting in de ‘rode loperdiensten, die ds Schellevis opzette. ,,De Goese jongeren voelden zich niet altijd serieus genomen en in landelijke evaluaties lees je vaak dat jongeren dat ‘eeuwige orgel’ een beetje zat zijn. Het was ongezellig en te strak. En je moet luisteren naar de jeugd.’’ Hij maakte mensen enthousiast voor deze moderne diensten, waarin piano wordt gespeeld en het er informeler aan toe gaat, maar de liturgiehoofdlijnen herkenbaar zijn. ,,Het spreekt de middengroep aan, maar er blijven ook mensen weg. Ik deed mijn toga in die diensten bewust niet aan.’’

De rode loperdiensten worden een keer per maand gehouden en met een team voorbereid en daar kon ds Schellevis zich goed in kwijt. ,,Goes is behoorlijk veelkleurig en de rode loperdienst is één van die kleuren. Ik ben blij dat ik aan dat proces heb meegewerkt. We hebben soms ook een ‘restaurantopstelling’ tijdens de diensten: stoelen met tafels ertussen, zodat we makkelijk een gespreksmoment over het thema kunnen creëren tijdens de dienst. Door meer participatie zijn de diensten informeler en gezelliger.’’

Voor ouders van dopelingen richtte ds Schellevis een clubje op om over geloofsopvoeding te praten, want er zit een lange tijd tussen dopen en de eerste keer naar de kindernevendienst gaan. ,,Dat is pas na coronatijd van de grond gekomen, de gemeente heeft niet zoveel jeugd, is vergrijzend.’’ Hij schreef in het eerste jaar 70 mensen aan om catechese te volgen, maar teleurstellend genoeg kwamen er maar drie opdagen.

Ds Schellevis introduceerde tijdens corona in de Vastentijd (de 40-dagentijd) de ‘sobere cake’ en de non-alcoholische drankjes Witte Magdalena en Rode Maria. Die konden worden gekocht bij de kerk, waardoor er weer contact met de mensen was. ,,We zijn een keer van dat geld gesubsidieerd met de jeugd wezen skiën in Terneuzen, we hebben met een groep geschaatst en een keer oude spelletjes gespeeld. Daar kwamen ze wel op af! En dan kun je goed het gesprek aangaan.’’ De Goese jeugd doet ook mee aan Sirkelslag, het interactieve spel van de Protestantse Kerk, waarmee kinderen op een speelse manier met de Bijbel in aanraking komen. ,,Ik hoop dat we er toch weer wat leven in hebben geblazen. Ik wilde de jeugd graag betrekken bij de rode loperdiensten, maar dat is er door mijn gezondheidsproblemen niet van gekomen. Maar dat gaan ze in de toekomst doen, dat is mijn nalatenschap.’’

Tekenen van Hoop

En er zijn natuurlijk ook de Tekenen van Hoop. ,,Hoop sneeuwt wel eens wat onder, dus laten we elke keer in een dienst iets positiefs vertellen. Meestal bedacht ik die zelf, maar mensen konden ook hun Teken van Hoop insturen. Zo was er in een vorige gemeente een meisje dat haar haar liet knippen, zodat er een pruik voor kinderen met kanker van kon worden gemaakt. Een ander voorbeeld was dat Australië eindelijk de Aboriginals had erkend en dat die bevolkingsgroep een schuldbekentenis kreeg van dat land. Het zijn dus Tekenen van Hoop van veraf en dichtbij.’’

Achter de Tekenen van Hoop zit een theologische visie. ,,Hoop is hoe dan ook een belangrijke kernwaarde, maar wordt nogal eens derde en laatste achter geloof en liefde’’, aldus de predikant. ,,Toen de oorlog in Oekraïne begon heb ik ingesteld dat we voortaan een gele en een blauwe kaars – hun nationale kleuren – op de liturgietafel aansteken om onze solidariteit te betuigen. Zo vergeten we de oorlog ook niet.’’ Hoewel de predikant vloeiend Pools spreekt (‘en dat verstaan de Oekraïners’) blijft het moeilijk om hen erbij te betrekken. ,,We hebben de Oekraïners uitgenodigd voor de Night of Remembrance om de overledenen te gedenken. De kaarsen en de Night blijven, of ze mee willen doen is aan hen.’’

Ds Schellevis zat ook in het bestuur van Goed Nieuws Goes, een overkoepelende organisatie van verschillende kerkgenootschappen. ,,Ik had het niet verwacht maar het bleek dat veel mensen vrij makkelijk over hun eigen kerkmuren heenstapten. De verschillen waren niet eens zo groot. Van hen heb ik vorige week met pijn in het hart afscheid genomen.’’

Boekjes

De predikant blijft voorlopig in Goes wonen. ,,Het is een prettige stad, met alles dichtbij. Het kan zijn dat ik later nog wat werk ga doen, ik zie wel. Nu heb ik tijd om de tuin aan te pakken. Ik vind het leuk om te schrijven. Zo ben ik een boekje over die Tekenen van Hoop aan het schrijven. Daarnaast lees ik graag, luister en maak ik muziek en kook ik veel. Voor het Groene Kerk-zijn heb ik het initiatief genomen om samen een boekje te maken met vegetarische recepten die iedereen kon insturen. Vaker vegetarisch leven is beter voor mens en dieren. Omdat ik er foto’s bij nodig had, heb ik in de vakantie heel wat van die recepten gemaakt. Dat is leuk om als gemeente te doen, het ging nu over thuis groener leven. En iedereen heeft daar plezier van.’’

Ds Schellevis zegt te hopen dat hij de gemeente heeft geholpen in het proces. ,,Als voorganger ben je er maar tijdelijk natuurlijk. Er zijn nieuwe impulsen om verder te gaan en extra mensen erbij te betrekken. Zo wilde ik ook de Kliederkerk introduceren. Dat lukte eerst niet, maar eindelijk is dat nu begonnen. Zondag 15 september tussen 15.00 en 17.00 uur zullen we dat samen één keer doen. Ik hoop echt dat dat wordt voortgezet.’’