Kerkleden in Nederland vinden het terecht dat de plaatselijke kerk een actieve rol speelt bij maatschappelijke crises. Vooral als het gaat over eenzaamheid als crises zien kerkgangers een belangrijke taak voor de kerk weggelegd. Daarnaast is de kerk na familie en vrienden de eerste plek waar kerkleden zelf naartoe gaan voor steun.

De kerk moet een actieve rol spelen in de eenzaamheidscrisis, vinden kerkleden vanuit heel Nederland. Maar liefst 88% van de kerkgangers ziet het als een belangrijke taak voor plaatselijke kerken om in actie te komen als het gaat om eenzaamheid. Dat blijkt uit onderzoek van Actie Kerkbalans. Veel kerken pakken die taak al op: negen op de tien kerkleden zegt te weten dat hun kerk een actieve rol vervult bij verschillende crises (91%). En driekwart (76%) van de kerkleden verwachten die houding ook.

Woensdag 18 januari presenteerde Actie Kerkbalans de uitkomsten van het onderzoek tijdens een landelijke persconferentie. Marlijn van der Sar van onderzoeksbureau Citisens gaf tijdens de conferentie een toelichting op het onderzoek. Daarnaast gaven bisschop J. van den Hende van het bisdom Rotterdam en classispredikant J. van Rijn van de classis Zuid-Holland Noord een reactie op het onderzoek.

De aard van de crisis is hierin wel een bepalende factor. Actie van de kerk wordt vooral verwacht bij crises met een directe impact op het dagelijks leven. Naast de eenzaamheidscrisis verwachten kerkleden dan ook actie van de kerk als het gaat om de vluchtelingencrisis (75%) en de energie/armoedecrisis (68%). Bij de stikstof- en de coronacrisis verwachten kerkleden daarentegen in zeer beperkte mate een actieve rol van hun kerk. “Uit eerdere onderzoeken weten we dat omzien naar elkaar als één van de belangrijkste waarden van de kerk wordt ervaren”, aldus Anna Kruse, woordvoerder van Actie Kerkbalans. “Juist in sociale crises, waarbij mensen persoonlijk geraakt worden, kan de kerk veel betekenen en verwachten leden dit dus ook.”

Steun van de kerk

Kerkleden zoeken ook zelf steun bij de kerk. De kerk is direct na familie en vrienden de eerste plek waar mensen aankloppen voor steun. De kerk is vooral een bron van steun voor kerkleden die regelmatig naar de kerk gaan; 62% van deze trouwe bezoekers klopt aan bij de kerk in tijden van crisis, naast familie (81%) en vrienden (65%). ,,Bijzonder om te zien dat de plaatselijke kerk zo’n belangrijke plek heeft in het leven van veel trouwe kerkgangers. En dat de kerk een plek is waar zij hun toevlucht zoeken wanneer ze het moeilijk hebben”, zegt Kruse.

Verder kloppen zowel protestanten als katholieken die regelmatig naar de kerk gaan, meer dan 50% vaker bij de kerk aan voor steun dan kerkleden die soms of nooit naar de kerk gaan: 14% van deze minder trouwe bezoekers geeft aan steun te zoeken bij de kerk. Wel komt de kerk hiermee ook voor deze groep nog steeds op de eerste plaats als bron van steun na familie (waar 84% steun zoekt) en vrienden (64%).

Kerk krijgt financiële steun ondanks crisis

Iedereen wordt geraakt door de verschillende crises, ook kerkgangers. Toch blijft veruit het grootste deel van de kerkleden de kerk in tijden van crises financieel steunen (94%). Bijna een kwart van de mensen is zelfs bereid meer te geven (21%). Ook de meeste kerkleden die niet naar de kerk gaan, blijven de kerk steunen (56%). Een kwart van deze groep geeft aan de kerk in deze tijden niet (meer) financieel te steunen. Opvallend is ook dat een kwart van de respondenten die helemaal geen lid zijn van een christelijke kerk, toch bereid zijn aan een kerkgenootschap in de buurt te geven.

Actie Kerkbalans

De resultaten komen voort uit onderzoek dat onderzoeksbureau Citisens in opdracht van Actie Kerkbalans uitvoerde onder 4.499 leden van de vier betrokken kerkgenootschappen. Actie Kerkbalans is een gezamenlijke actie van de Rooms-Katholieke Kerk, de Protestantse Kerk, de Oud-Katholieke Kerk en de Evangelische Broedergemeente. Met de actie vragen zij hun leden jaarlijks een financiële bijdrage voor de eigen parochie of gemeente. In het onderzoek werden kerkleden ook gevraagd naar hun betrokkenheid bij Actie Kerkbalans. Verreweg de meeste kerkleden (89%) zijn bekend met Actie Kerkbalans en twee derde vindt de actie belangrijk voor de toekomst van hun kerk of parochie. Kerkgangers geven vooral graag voor hun plaatselijke kerk en dan met name voor concrete doelen zoals het gebouw en de pastorale beroepskrachten. De kerk is voor kerkleden vooral van betekenis als plek om er voor elkaar te zijn, en als plek om het geloof te delen met anderen. Ook in de toekomst zien kerkleden graag een kerk waar de volgende generatie er voor elkaar kan zijn.

Uit het onderzoek kwamen ook belangrijke leerpunten naar voren met betrekking tot de uitvoering van Actie Kerkbalans. We zetten ze voor u op een rij:

* Het overgrote deel van de kerkgangers blijft de kerk in tijden van crisis financieel steunen. Sterker nog, bijna een kwart van de mensen is bereid méér te geven. Goed nieuws! U hoeft u dus niet bezwaard te voelen in deze tijd om een bijdrage te vragen.

* Ook de meeste kerkleden die niet naar de kerk gaan, blijven de kerk steunen. Sla hen vooral niet over in uw Actie Kerkbalans.

* Een kwart van de omwonenden (die zelf geen lid zijn van een kerk) geeft aan te willen geven voor de kerk. Hier ligt een mooie kans! Zij horen het liefst over Actie Kerkbalans via een bericht in een huis-aan-huisblad of een lokale krant. Een benadering via een brief of e-mail is een goede tweede optie.

* 64 procent van de respondenten vindt Actie Kerkbalans belangrijk voor de toekomst van de parochie of gemeente. Blijf communiceren over het belang van de actie voor het voortbestaan van de kerk (zonder inkomsten, geen kerk).

* Kerkleden ervaren dat er minder aandacht wordt gegeven aan Actie Kerkbalans dan eerdere jaren. Een belangrijk aandachtspunt voor de Actie van 2023 en daarna: zorg dat u veelvuldig communiceert (ook al hebt u zelf misschien het idee dat u in herhaling valt).