door Willem Staat

OOST-SOUBURG – Toegegeven, de samenzang in de Open Haven in Oost-Souburg onder pianobegeleiding, klonk de afgelopen maanden kloek en krachtig. Maar dat neemt niet weg dat de terugkeer van de orgelmuziek in de kerk van deze Protestantse Gemeente ongetwijfeld met vreugde wordt begroet.

Werken aan het orgelfront. | foto PG Oost-Souburg

Het uit 1874 stammende Van Puffelen-instrument zweeg sinds 15 januari 2023. Een dienst met samenzang van verzoeknummers uit het Liedboek ging op die dag vooraf aan de orgelloze periode. Het orgel was volgens Ad Asscheman (voorzitter College van Kerkrentmeesters) toe aan groot onderhoud. Die conclusie trok orgeladviseur Dirk Bakker, die eind vorig jaar het instrument inspecteerde. Vervolgens is het circa 50.000 euro kostende karwei gegund aan orgelbouwer Martin Butter uit Ridderkerk. De laatste noemt zichzelf overigens klavierinstrumentenbouwer.

Bij  het groot onderhoud zijn alle pijpen uit de orgelkas gehaald en onder handen genomen. Nogal wat exemplaren waren in de loop der tijd tamelijk dun geworden en/of vertoonden oneffenheden. Zulke gebreken hebben invloed op de klankzuiverheid.

Het nieuwe leer voor de balg. | foto PG Oost-Souburg

Scheuren

Overigens is bij het onderhoud eerst de blaasbalg aangepakt, vertelt Ad Asscheman. Blaasbalgen regelen de windvoorziening van een orgel en zijn dus onmisbaar voor het voortbrengen van het geluid. Hoewel de Souburgse balg in 1994 nog is aangepakt, bleek de bekleding (het ‘leer’) nogal wat scheuren te vertonen. Ook de omtimmering liet te wensen over. Dus is in januari eerst de balg gedemonteerd en vanaf de orgelzolder naar beneden gehesen, wat volgens Asscheman nog een flinke onderneming was. Martin Butter heeft de balg vervolgens helemaal opnieuw beleerd in zijn werkplaats in Ridderkerk. Daarvoor gebruikte hij het vel van 1¼ koe.

De kerkgemeente neemt het opgeknapte orgel op vrijdagavond 21 april opnieuw in gebruik. Die bijeenkomst met muziek en samenzang begint om 19.30 uur.

Herstel van de pijpen. | foto PG Oost-Souburg

Na afloop is er gelegenheid tot ontmoeting onder het genot van een drankje.

Informatie orgel

Het door de firma Van Puffelen gebouwde orgel is in gebruik genomen op 18 september 1874. Het stond oorspronkelijk boven de ingang van de kerk, maar in 1920 is het verplaatst naar de overzijde, boven de kansel. De firma Leeflang reviseerde het orgel in 1952. Een uitgebreide restauratie door de firma Reil volgde in 1994.

Dispositie:
Manuaal: C – f3
Bourdon 16 B/D
Prestant 8
Holpijp 8
Viola di Gamba 8

Ad Asscheman bij de herstelde balg

Octaaf 4
Fluit 4
Octaaf 2
Mixtuur II-III sterk
Trompet 8 B/D
Pedaal: C – b1

Aangehangen:
Speelhulp
Pianotrede.

Geschiedenis van de kerk

De kerk in Oost-Souburg.

De eerste parochiekerk van Oost-Souburg verrees in 1247. Het was een dochterkerk van het bedehuis van West-Souburg waar al een eeuw eerder sprake was van kerkelijk leven. De kerk van Oost-Souburg was gewijd aan O.L. Vrouw van de Toren. Aan de toren hing een Mariabeeld, waaraan wonderen verbonden zouden zijn. Daarom was het dorp voor de Reformatie ook een bedevaartsoord.

De kerk in West-Souburg ging in 1572 ten onder bij de guerrilla die watergeuzen en Spaanse troepen uitvochten tijdens het beleg van Middelburg. In Oost-Souburg liep het beter af. De 14e eeuwse toren en het uit de 15e eeuw stammende schip liepen ook schade op, maar die werd gelukkig hersteld. Het koor werd echter gesloopt.

Huis voor alle Souburgers

Het interieur van de Open Haven in Oost-Souburg.

De Hervormde Kerk te Oost-Souburg kreeg bij het samengaan met de Gereformeerde Kerk de naam ‘Open Haven’. In 2006/7 is het gebouw ingrijpend verbouwd, met veel inzet van gemeenteleden. De banken met klapstoelen maakten toen plaats voor losse stoelen, waardoor het gebouw geschikt werd voor allerlei activiteiten. Die worden georganiseerd door de Stichting Vrienden van de Historische Kerk Souburg. Deze heeft tot doel ’om dit oudste gebouwde monument van Souburg te maken tot een huis voor alle Souburgers’.