Omstreden theoloog dr Herman Wiersinga overleden

AMSTERDAM – De bekende theoloog en criticaster dr Herman Wiersinga is afgelopen week op 93-jarige leeftijd overleden. Dat werd woensdag 23 september 2020 bekend. Wiersinga begon in 1952 in Lewedorp zijn loopbaan als gereformeerd predikant.

Herman Wiersinga werd geboren op 28 maart 1927 in Wormer, waar zijn vader, ds W.A. Wiersinga, predikant was van de Gereformeerde kerk. Wiersinga junior bracht een groot deel van zijn jeugd door in Den Haag-Loosduinen, waar hij het Christelijk Gymnasium bezocht en studeerde aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Daar legde hij in 1951 zijn kandidaatsexamen af en in 1958 het doctoraal.

Na zijn periode in Lewedorp verbond hij zich achtereenvolgens aan Gent (B) (1955) en Curaçao (1961). In 1966 werd hij studentenpredikant in Amsterdam en daarna in Leiden (1978). Hij ging in 1989 met emeritaat.

Proefschrift

Wiersinga kreeg grote bekendheid door zijn proefschrift Verzoening door voldoening (1971). Deze publicatie riep in de Gereformeerde Kerken in Nederland (een van de voorlopers van de Protestantse Kerk in Nederland) veel verzet en discussie op. In het proefschrift wees Wiersinga de klassieke gereformeerde verzoeningsleer af, waarin wordt gesteld dat mensen met God verzoend worden doordat Jezus Christus aan het kruis plaatsvervangend betaalde voor de schuld die de mensen jegens God hebben openstaan. Dit omstreden standpunt werd een weerkerend onderwerp van de Generale Synode van de Gereformeerde kerk, tot de synode in 1976 uitsprak dat het standpunt van Wiersinga ‘niet toelaatbaar’ was.

Verandering

Pas toen hij zijn dissertatierede uitsprak in 1971 realiseerde Wiersinga zich dat zijn proefschrift veel stof zou doen opwaaien. Wiersingas variant van de verzoeningsleer draait om effectiviteit. Christus’ kruisdood is niet het een en het al, maar de aanzet tot onze menselijke verandering. Pas in onze reactie ontstaat complete verzoening. Deze opvatting keerde zich duidelijk tegen elementen in de geloofsbelijdenissen, zoals die door Wiersingas geloofsgemeenschap werden onderschreven.

Zo werd Wiersinga samen met prof dr Harry Kuitert een van de meest omstreden theologen in het toenmalige kerkverband. Eén en ander hield wel in dat hij zich jaren later naar eigen zeggen ‘aan de rand van het christelijk geloof’ bevond.

Publicaties

Er zijn verschillende publicaties van de hand van Wiersinga verschenen:

De verzoening in de theologische discussie (dissertatie) – Kampen 1971
Verzoening als verandering – Kampen 1972
Verzoening met het lijden? – Kampen 1975
Je kunt beter geloven. Het geloofsmodel in de brief aan de Hebreeën – Baarn 1978
Doem of daad. Een boek over zonde – Baarn 1982
Geloven bij daglicht – Baarn 1992
Op ooghoogte. Portret van een postmodern geloof – Zoetermeer 2000
De vitale vragen van Bonhoeffer – Zoetermeer 2004

Lees ook het artikel van Lodewijk Dros in Dagblad Trouw (12 augustus 1997): Strijd om verzoening was een gevecht over het karakter van de kerken