door Margreeth Ernens

VEENENDAAL –  Het fysiek samenzijn in de kerk wordt als enorm belangrijk ervaren, 48 procent mist het verschrikkelijk. En er blijkt een groot verband te zijn tussen de mate van kerkgang en het geven van tijd en geld aan de kerkelijke gemeente of parochie. Dat blijkt uit het onderzoek dat bureau Citisens hield naar de betrokkenheid van kerkgangers bij de kerk in coronatijd en bij Actie Kerkbalans.

Tijdens het landelijk (digitaal) persmoment Actie Kerkbalans vrijdagmorgen 21 januari 2022 werden de uitkomsten  en resultaten van het onderzoek gepresenteerd in de basiliek van Veenendaal.

Onderzoeker Pim Steenbergen licht de resultaten toe.

Namens de Protestantse Kerk was dominee Trinette Verhoeven, classispredikant van de classis Utrecht, aanwezig en mgr Gerard de Korte, bisschop van Den Bosch en referent namens de Nederlandse Bisschoppenconferentie voor Kerk en Samenleving. Onderzoeker Pim Steenbergen lichtte de resultaten toe.

Het onderzoek werd uitgevoerd onder een panel van 50.000 mensen, van wie 6000 kerkelijk betrokkenen. Ongeveer 2000 respondenten werden bevraagd over een aantal onderwerpen. Deze groep had een representatieve spreiding naar leeftijd en demografie. Van hen is 42 procent protestants en 58 procent katholiek.

Groot gemis

In de kerk-van-vandaag mist 48 procent het fysiek samenkomen, 24 procent mist dat veel minder en 28 procent mist het helemaal niet. Kwam vorig jaar nog naar voren dat het zingen erg werd gemist, dit jaar blijkt dat men de kerkgang enorm mist. Dat was vorig jaar 34 procent. Daarbij is er wel een verschil tussen katholiek en protestant, want waar de protestanten het missen om kerk-met-elkaar te zijn, missen de katholieken vooral de sacramenten. Hoewel het als positief wordt ervaren dat er alternatieven zijn (online diensten), klinkt dat gemis erg door. Er bestaat veel waardering voor hoe de kerken reageerden op corona en meegingen in het digitale tijdperk. Omdat fysiek samenkomen als belangrijk wordt ervaren, is een aanbeveling uit het onderzoek dat de livestreams en digitale collectes een eigen plek krijgen, zodat de aandacht die daarvoor nu bestaat, kan worden behouden.

Vrijwilligers

Corona heeft een enorme invloed gehad in de afgelopen twee jaar, want veel vrijwilligerswerk kwam daardoor stil te liggen. 79 procent van de respondenten geeft geld, 35 procent geeft geld en/of tijd. Daarom is het nodig dat er – zodra dat weer kan en mag – veel aandacht wordt gegeven om dat vrijwilligerswerk weer goed op te starten.

De Actie Kerkbalans blijkt door de jaren heen een sterk merk te zijn geworden. 93 procent is ermee bekend en 29 procent van de respondenten is er ook zelf bij betrokken. De informatie over de jaarlijkse actie wordt voornamelijk verspreid door het kerkblad/nieuwsbrief van de gemeente, door brieven en informatieverstrekking tijdens de dienst of viering. Volgens het onderzoek zou de Actie meer voor mensen gaan leven door inzichten te geven wat er vorig jaar met de opbrengsten is gedaan en duidelijkheid te geven waar het geld aan wordt besteed. Ook tijdens de discussie kwam dit naar voren: ,,Mensen moeten snappen waar ze voor geven, maak het zo concreet mogelijk.’’

Kerkgebouw

Mgr De Korte.

Ds Trinette Verhoeven vertelde wat een enorme prestatie zij het vindt dat de kerken snel online zijn gegaan. ,,De kerk na corona zal veranderen, evenals de samenleving. Er zullen hybride werkvormen ontstaan, want online blijft belangrijk.’’ Ook de rol van het kerkgebouw bracht ze onder de aandacht, een rol die in haar ogen steeds belangrijker zal worden. ,,Het is de ziel in wijk of dorp. Vraag gedifferentieerd aan kerkleden, mensen aan de rand en niet-kerkelijk betrokkenen. Zet er bijvoorbeeld een steunfonds voor op, durf naar buiten te treden.’’

Ook mgr Gerard de Korte sprak over het grote effect dat corona heeft op kerken en samenleving. Meer dan vóór corona volgen mensen onlinediensten. ,,Christen zijn doe je niet alleen maar met elkaar. De kerk van de toekomst is een kerk van veiligheid en geborgenheid. Maar er moet dan wel een gezond financieel fundament bestaan voor die kerk van de toekomst.’’

De vrees bestaat echter dat men diegenen die niet naar de online diensten kijken, kwijt is. ,,We moeten beweging maken naar die mensen toe om te vragen waarom ze zich hebben teruggetrokken”, zei ds Verhoeven.

Beiden vinden de focus op de jongeren, die het nu zwaar hebben, van groot belang.

Geefbereidheid

Classispredikant ds Trinette Verhoeven.

Wat digitalisering aangaat is er geen verschil tussen katholieken en protestanten. Mgr De Korte denkt dat een hybride benadering belangrijk is, vooral voor mensen die een bepaalde drempelvrees hebben en voor ouderen, zodat die hun eigen kerk kunnen blijven volgen. Er is wel verschil in geefbereidheid: protestanten geven meer. Zij gaan ook vaker naar de kerk en zijn meer betrokken bij hun gemeente. Mgr De Korte benadrukte dat katholieken zich moeten realiseren dat katholiek blijven alleen kan als men meer wil geven. Het dringt ook tot mensen door dat digitalisering geld kost en dat het duur is om het kerkgebouw te onderhouden.

,,We moeten een spade dieper steken dan normaal’’, vindt ds Verhoeven. ,,Nu hebben we meer behoefte aan verdieping, kerk-zijn.’’

De Actie Kerkbalans, die vorige week op 15 januari startte, loopt tot 29 januari. Om de lokale gemeenten en parochies te helpen met de Actie Kerkbalans zijn materialen beschikbaar, zoals een preekschets, promotieartikelen en advertenties die zijn te gebruiken op de eigen sociale media. Verder is er een stappenplan gemaakt.