Online kerk-zijn, kunnen we nog zonder?

De afgelopen maanden hielden vrijwel alle plaatselijke gemeenten hun vieringen online. Hoewel daar veel aan gemist wordt, heeft het ook succes; veel meer mensen dan het aantal kerkgangers beleefden de diensten mee. Online kerk-zijn, kunnen we nog zonder?

‘Misschien moeten we een middenweg kiezen’

Marianna van de Graaf, predikant in de Protestantse Gemeente Poortugaal en binnenkort de nieuwe predikant van Maasdam

,,Wij zenden onze online vieringen rechtstreeks uit. Dat doen we heel bewust. Het op hetzelfde moment verbonden zijn blijkt heel belangrijk, gemeenteleden verbazen zich daar zelf over. We hebben de diensten wel aangepast: 45 minuten maximaal, met een korte overdenking. Bepaalde onderdelen, zoals ‘het kind van de zondag’ dat de kinderkaars aansteekt, gebeuren nog steeds. Kinderen steken de kaars nu thuis aan, zeggen er een tekst bij en maken er een filmpje van. Dat zenden we uit tijdens de viering. Vergaderingen en gespreksgroepen zijn doorgegaan via Zoom. Dat heeft ook voordelen; van een gesprekskring van 30-plussers met 24 deelnemers komt altijd maar een deel bij elkaar. Aan de online bijeenkomst kon laatst iedereen deelnemen, er was geen kinderoppas nodig. Ook de kindernevendienst gaat digitaal door, kinderen misten elkaar!

We blijven voorlopig online vieren, maar er zijn nog veel vragen. Houden we het laagdrempelige ook vast als er straks weer meer mensen naar de dienst komen? Blijven de extra online kijkers van nu straks ook meekijken? Kunnen we online en offline met elkaar verbinden? Maken we daar een gemeenschap van? Ik probeerde me er eerder ook altijd bewust van te zijn dat mensen via de kerktelefoon meeluisteren, maar het valt nog niet mee om dat de hele dienst vol te houden. Misschien moeten we een middenweg kiezen. We gaan erover nadenken, samen met de gemeenteleden.”

‘Ik wil niet meer zonder’

Otto Grevink, predikant in de Protestantse Gemeente Tilburg eo, en pionier

,,Het ‘kunnen we nog zonder’ klinkt als afhankelijkheid. Ik wil niet meer zonder. Een online viering bereikt ook mensen aan de rand van en buiten de kerk. Als voorganger vraag ik me dus voortdurend af of iemand van buiten begrijpt wat hier gebeurt. Dan gaat het ook over muziek. In onze ‘coronavieringen’ hebben we bewust gekozen voor een veel breder muziekrepertoire. Liederen die voor kerkgangers heel vertrouwd zijn, kunnen voor mensen die die taal niet kennen moeilijk te volgen zijn. Dat is niet altijd erg, je viert een mysterie. Je viert de hoop op een God die ons perspectief geeft door het lijden heen. In de eerste maanden van de coronacrisis verbond ik heel nadrukkelijk de angst en onzekerheid van mensen met de Bijbelse boodschap van perspectief.

De online vieringen blijven voorlopig. Spannende vraag daarbij is hoe je voorkomt dat online kijkers alleen toeschouwers zijn. Hoe kun je hen laten participeren? Hoe maak je een gemeenschap van de mensen die fysiek gaan vieren en de mensen die online kijken, op hetzelfde tijdstip of later? Deze vraag bespreken we in de taakgroep eredienst, we steken ons licht elders op, en we bekijken een webinar van de PThU over online vieren. Het zal een grote uitdaging worden om iedereen mee te krijgen.

We waren al bezig met een vernieuwingsagenda, erop gericht hoe we het denken in binnen en buiten kunnen loslaten. De coronacrisis geeft een zetje in de richting die we al op wilden.”

‘Niet alleen in een virtuele werkelijkheid leven’

Klaas Touwen, predikant in de Protestantse Gemeente Deil-Enspijk, en dorpskerkambassadeur

,,De viering op zondagochtend is momenteel bij ons alleen audio, zonder beeld dus, te volgen, via kerkdienstgemist.nl. Wij hebben hier de ervaring dat mensen liever alleen luisteren omdat beeld hen afleidt. Sinds juni zijn er weer meer mensen in de dorpskerk aanwezig, maar vanwege de anderhalve meter afstand nooit meer dan 30. De online viering van de maanden daarvoor was een complete viering in maximaal drie kwartier, verzorgd door een klein groepje. De een las, een ander sprak, een derde deed het welkom. Omdat we nog niet mogen zingen, lezen we nu een psalm in beurtspraak, het slotlied spreek ik uit en de organist speelt het. Dat wordt als indringend ervaren. Als het eigene van de online viering wegvalt, wordt het minder aantrekkelijk om te luisteren, vooral nu er niet meer gezongen mag worden.

Het nadenken over online kerk-zijn is bij mij aangewakkerd. Het is echter jammer als het blijft bij enkel registratie van diensten. Een vlog van de dominee bijvoorbeeld heeft meer impact op de samenleving. Wij gaan ook nadenken over hoe we onze wekelijkse avondgebeden, die we vanwege corona na de Veertigdagentijd enkele maanden verlengd hebben en die ook werden uitgezonden, vorm kunnen geven. Misschien met een leuke podcast.

In het dorp hebben we aan het begin van de coronacrisis samen met dorpsorganisaties een nieuwsbrief verspreid, waarin alle inwoners informatie over de kerk kunnen vinden. De kerk is nu meer actueel dan ooit. Met Palmpasen hebben we in het dorp 130 paasontbijtjes bezorgd, met Pinksteren 130 éénpersoons appeltaartjes. Juist nu moet je niet alleen in een virtuele werkelijkheid leven.”

‘Online aanwezigheid blijvend’

Ruth Renooij, predikant in de Protestantse Gemeent Winsum-Halfambt

,,We waren als kerk al online aanwezig, maar de afgelopen maanden hebben we die aanwezigheid geïntensiveerd. Met de online kerkdiensten wilden we in eerste instantie vooral voor continuïteit en verbondenheid voor de eigen gemeenschap zorgen. We bereikten daarmee ook mensen die niet zo snel onze kerkdrempel overstappen. Er ontstond ook al gauw samenwerking met enkele kleine gemeenten in de regio. In korte tijd groeide het aantal volgers van onze Facebookpagina flink. In de vijftig dagen tussen Pasen en Pinksteren maakten we iedere dag een vlog , een meditatief moment. Deze zijn goed bekeken. In de aanloop naar Pasen vroegen we mensen via Instagram en Facebook om beelden van hoop in te sturen. Dat werkte. Deze zomer vroegen we om beelden van moed en liefde in te sturen, daar doen we dit najaar wat mee. We hopen op deze manieren elkaar vast te houden en te bemoedigen. Kinderen en jongeren treffen we met al dit online gebeuren niet, dat is een aandachtspunt waar we volop mee bezig zijn. Daarnaast is er nog een groep die we niet bereiken met digitale middelen.

De online kerkdiensten zullen blijven. Even was iedereen van deze vorm van vieren afhankelijk, maar er zullen altijd mensen zijn die, om welke reden dan ook, liever online bij een dienst aanschuiven. Ook zij kunnen nu meer volwaardig betrokken zijn.”

Bron: Protestantsekerk.nl