door ds Jan Hendrik van Wijk uit Oud-Vossemeer, lid Breed Moderamen classis Delta (nieuwsbrief maart 2025)

Een paar jaar geleden noemde een collega het boekje O, hoofd vol bloed en wonden, Passiemeditaties dat ds. J.A. Kloosterman schreef met enkele predikanten uit de CGK, HHK en PKN. Het onderwerp intrigeerde me en ik ben daar in deze Lijdenstijd in de zondagse diensten mee bezig.

Uitgangspunt van het boek is de tekst Rhythmica Oratio van de 13^e-eeuwse monnik Arnulf van Leuven. Het is een overdenking van zeven lichaamsdelen van Christus aan het kruis. Latijnse lijdenslyriek. Het doel hiervan was om diepe compassie met de Heere Jezus te krijgen. En ook om Christus in zijn lijden na te volgen.

De eerste meditatie is ‘Ad pedes’ – gericht aan de voeten van Christus. De tekst begint zo (naar een vertaling van prof. dr. Marten van Willigen):

Gegroet, U Die de redding van de wereld bent,
Gegroet, gegroet, dierbare Jezus.
Ik zou mezelf graag aan Uw kruis willen vastmaken,
U weet wel waarom.
Geef mij Uw overvloed.

(…)

De voetnagels, de harde slagen,
Die er zo diep in zouden gaan,
Die omarm ik vol liefde,
Huiverend voor Uw aangezicht,
Gedachtig aan Uw wonden.

Laten wij dank betuigen voor zo grote liefde,
Gewond als wij zijn.
O, U Die zondaren liefhebt,
U, Die gebrokenen weer herstelt.
O, liefdevolle Vader van de armen.

Het is een tekst die gestempeld is door spiritualiteit van de rooms-katholieke kerk. Toch is van deze spiritualiteit ook veel in de protestantse traditie terecht gekomen. Luister bijvoorbeeld naar passiemuziek van J.S. Bach ‘O Haupt voll Blut und Wunden’ of Opwekking nu: ‘Zie hoe Jezus daar loopt in Jeruzalem, met een kruis op zijn rug en een doornenkroon’.

Voor ons, voor jou!

Luther sloot qua spiritualiteit nauw aan bij de Rhythmica Oratio, maar gaf er ook een eigen wending aan. ,,Het overdenken van Christus’ passie moest daarentegen ertoe leiden dat de gelovige zichzelf berouwvol herkende als zondaar die alleen door de Heiland verlost kon worden van zonde en dood.” (Kloosterman, p. 124). Jezus heeft dit ondergaan voor ons, voor jou!

In het boekje van J.A. Kloosterman staan zeven schilderijen en korte meditaties voor elke dag van de Lijdenstijd. Elke week wordt aan de hand van Bijbelteksten stilgestaan bij één van de lichaamsdelen van Christus: zijn voeten, knieën, handen, zijde, borst, hart en hoofd. De volgorde is niet willekeurig: de gelovige aan de voet van het kruis richt de ogen van beneden naar boven.

Als wij zo in deze tijd aan de voet van het kruis staan, zien we als eerste de voeten van Jezus. Die voeten droegen hem overal heen om over het Koninkrijk van God te vertellen. ,,Hoe lieflijk zijn op de bergen de voeten van hem die de goede boodschap, die vrede laat horen.” Het zijn voeten waar talloze mensen voor neergeknield zijn. Radeloos: ‘mijn dochtertje is ziek, help!’ Maar ook vol dankbaarheid en aanbidding. We zien zijn voeten nat worden door de tranen van een vrouw. Ze veegt de voeten droog met haar haren, zalft ze met een heerlijke zalf en houdt niet op ze te kussen. Maria zit aan de voeten van Jezus naar zijn onderwijs te luisteren. ‘Aan uw voeten Heer, is de hoogste plaats’. Jezus waste de voeten van zijn leerlingen als voorbeeld om na te volgen en als teken dat Hij zich aan het kruis liet spijkeren om ons te dienen. En uiteindelijk zal alles wat is aan zijn voeten onderworpen zijn als Hij terugkomt in heerlijkheid.

Menszijn

Zo laten Jezus’ voeten zijn menszijn zien. Op één plek tegelijk. Bevuild met het stof van de aarde. En nu gefixeerd aan het kruis. En tegelijkertijd vertellen ze van zijn macht en heerlijkheid als Zoon van God.

Samen als kerk zien we in deze tijd voor Pasen op naar Hem. In alle diversiteit is het de naam van Jezus Christus die ons verenigt als kerk en als classis. We belijden die naam met de kerk van de eeuwen. Samen leven we van wie Hij is en van zijn dienst. Ik hoop dat we elkaar telkens in dat geloof vinden, aan welke tafel we elkaar ook maar treffen.

ds Jan Hendrik van Wijk

DOWNLOAD HIER DE GEHELE NIEUWSBRIEF VAN MAART 2025

Buxtehude heeft een cantate bij de passietekst van Arnulf van Leuven gecomponeerd: Membra Jesu nostri (Bux WV 75). Komende zaterdag 22 maart is er in Boom (België) een uitvoering. Klik hier