Eén op de drie predikanten van de Protestantse Kerk in Nederland heeft ervaring met pastoraat rond actieve levensbeëindiging: euthanasie, hulp bij zelfdoding of suïcide. Dat blijkt uit onderzoek van de werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg in opdracht van het moderamen van de Protestantse Kerk.

Ervaring met pastoraat rond actieve levensbeëindiging

Zo’n 900 predikanten – gemeentepredikanten en predikanten werkzaam als geestelijk verzorger in instellingen – hebben aan het onderzoek meegedaan. Uiteraard komen geestelijk verzorgers van instellingen vaker met dit onderwerp in aanraking dan predikanten in een gemeente.

In 2016 heeft 80% van de predikanten een of meer personen begeleid op weg naar het levenseinde; 42% van die 80% had ervaring met pastoraat rond actieve levensbeëindiging. Dat is 30 à 35% van alle predikanten.

Behoefte aan ondersteuning

Alhoewel predikanten zich voldoende toegerust voelen op dit gebied, hebben zij behoefte aan extra ondersteuning rond dit thema. Bijvoorbeeld theologische reflectie, training of gespreksmateriaal voor de gemeente.

De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk streeft er naar om in februari 2018 het eerste ondersteunende materiaal te presenteren. Dit materiaal wordt ontwikkeld in samenwerking met de werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg en de PThU (de Protestantse Theologische Universiteit). Zij kunnen hierbij putten uit het materiaal – preken, lezingen etc. – dat zo’n 120 predikanten die aan het onderzoek hebben meegedaan ter beschikking hebben gesteld.

Initiatiefwet ‘waardig levenseinde’

In het onderzoek is ook gevraagd naar de mening van de predikanten over de initiatiefwet ‘waardig levenseinde’. Een wet die het voor ouderen mogelijk maakt hun leven te beëindigen als zij zelf hun leven voltooid achten. Meer dan 80% van de predikanten is het oneens met deze initiatiefwet.

Ds René de Reuver, scriba van de Protestantse Kerk, duidt deze resultaten als volgt: “Als je de weerstand van predikanten tegen de initiatiefwet ‘voltooid leven’ naast hun pastorale ervaring rond actieve levensbeëindiging zet, lijkt het erop dat de persoonlijke opvatting van predikanten hun professionele pastorale verantwoordelijkheid wel kleurt, maar niet domineert. Ik vind dat mooi. Een predikant laat iemand die om hulp vraagt niet alleen, maar blijft pastoraal nabij.”

Representatief onderzoek

Het onderzoek mag als representatief beschouwd worden voor alle predikanten van de Protestantse Kerk; alleen het aantal predikanten in grote gemeenten is licht oververtegenwoordigd. Volgens de onderzoekers heeft dat geen gevolgen voor de conclusies over de mening van predikanten over pastoraat bij actieve levensbeëindiging. Wel zullen predikanten in grote gemeenten ook meer ervaring hebben met pastoraat bij actieve levensbeëindiging.

Achtergrond onderzoek

De werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg van de Protestantse Kerk bestaat uit predikanten, huisartsen en andere deskundigen uit de Protestantse Kerk en houdt zich onder meer bezig met de pastorale vragen rond het levenseinde van mensen. De werkgroep heeft – in overleg met het moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerk – dit onderzoek geïnitieerd. Doel van het onderzoek was allereerst om inzicht te krijgen in ervaringen met betrekking tot dit onderwerp en om te onderzoeken of er behoefte bestaat aan ondersteuning vanuit de Protestantse Kerk over de omgang met dit onderwerp.